Τα ονόματα αρχίζουν να μάς θυμίζουν ότι σε ολόκληρο τον κόσμο, και φυσικά σε ολόκληρη την καταγεγραμμένη ιστορία, υπάρχουν κείμενα, μύθοι και παραδόσεις που μάς αποκαλύπτουν ότι το θηλυκό, η γυναίκα, υπήρξε υπαρκτή και αποδεκτή ως θεϊκή παράλληλα με το αρσενικό, τον άντρα. Αυτά τα ονόματα αρχίζουν να μάς θυμίζουν ότι σε ολόκληρο τον κόσμο, και φυσικά σε ολόκληρη την καταγεγραμμένη ιστορία υπάρχουν κείμενα, μύθοι και παραδόσεις που μάς λένε ότι το θηλυκό, η γυναίκα, είναι αναγνωρισμένη ως θεϊκή εξ ίσου με το αρσενικό, με τον άντρα. Μάς βοηθούν να απαλλαγούμε από την ενοχή και τη ντροπή που είμαστε γυναίκες που μάς έχουν παραδοθεί μέσω των δυτικών θρησκειών. Φυσικά υπάρχουν και εδώ προβλήματα. Για παράδειγμα, οι ινδουίστριες σήμερα ακόμα λατρεύουν θεές αλλά έχουν προβλήματα στην καθημερινή ζωή μέσα στις κοινωνίες με την αντρική κυριαρχία. Όμως ακόμα και σήμερα οι ινδουίστριες νοιώθουν δεσμούς με τις θεές ως πρώιμα πρότυπα. Η Ίντιρα Παρίκ και η Πούλιν Κάραγκ (Indira J.Parikh και Pulin K.Garag (1989) περιγράφουν συνεντεύξεις με Ινδές που μιλούν για την δύναμη της Σάκτι, θεάς που συνδέεται με την πηγή της ζωής, και της Λάξμι, θεάς της αφθονίας. Λατρεύουν και τις πολεμικέ θεές, την Κάλι και τη Ντούργκα, που έχουν σχέση μεταξύ τους και ίσως να αποτελούν πλευρές η μία της άλλης. Αυτές οι συγγραφείς θεωρούν ότι οι γυναίκες έχασαν κάποια χρονική στιγμή την θέση τους, αλλά οι προηγούμενες ταυτότητές τους συμβολίζονται από τις θεές και δέν εξαφανίστηκαν ποτέ εντελώς. (1995: 82).
Το θέμα Μία και Πολλές, που μερικές φορές εμφανίζεται στην Ινδουιστική θρησκεία ως Η-Μία-Και-Οι-Πολλές, παρουσιάζεται από αρκετές συγγραφείς σε μία συλλογή που ερευνά το θέμα της Θεάς-Θεαινών (Hawley, J.S. & Wulff, D.M., eds. 1996). Φαίνεται πως η Μία «βυθίζεται» στις Πολλές και το αντίστροφο. Ο Χώλεϋ ( Hawley (1996:1-2) αναφέρεται σε μίαν «αποφασιστική επίθεση ενάντια στην ίδια την ιστορία της Δυτικής θρησκείας… γιά να ανακαλύψει την αρχή μιάς Θεάς που λατρευόταν ευρέως πριν την «διαγράψουν» οι υπερασπιστές της πατριαρχίας» και συγκρίνει αυτή τη διαδικασία με τη θρησκευτική ζωή των Ινδουιστριών σήμερα «που δέν υπάρχει ανάγκη να αναστήσουμε τη Μεγάλη Θεά». Παρουσιάζει την πολυμορφία της Θεάς στον κόσμο μας όπου ο Θεός δέν έχει καμία πολυμορφία. Από αυτήν πηγάζουν οι πολλές μορφές που παίρνει και αλληλοσχετίζονται με έναν τρόπο που μάς φαίνεται πιό οικείος από τους τρόπους με τους οποίους προβάλλουμε συνήθως όταν νοούμε το Θείο ως αρσενικό» (ibid). Ένα παρόμοιο θέμα εμφανίζεται σε ολόκληρη τη συλλογή. Η Μία και οι Πολλές είναι ίδιες και διαφορετικές. Συνυπάρχουν στην ινδουιστική συνείδηση του θηλυκού Θείου. Throughout the collection a similar theme re-occurs. Ο Κόμπουρν (Coburn.T.B. (1996:31) αναφέρεται στην «ενότητα και την πολυμορφία που παρατηρούμε στη Ντέβι (τη Θεά) και αργότερα (1996:44) παρατηρεί: «Με ανθρωπολογικούς όρους είναι συχνά προβληματική η αναφορά στη Ντέβι ως πρωταρχική ινδουιστική θεότητα, επειδή η ταυτότητά της συχνά χρωματίζεται έντονα από τα τοπικά έθιμα».
Τείνω, λοιπόν, εδώ να θεωρώ ότι οι δυτικές γυναίκες που ξανακερδίζουν τις αρχαίες θεές και οι Ινδές που τις λατρεύουν ως μέρος της θρησκείας τους έχουν κάτι κοινό: βλέπουν τις εαυτές τους όχι ως αποκομμένες από το Θείο αλλά ως μέρος του. Η ιδέα της Ντέβι, της Θεάς, των θεαινών έχουν, πιστεύω, τούτο το κοινό: ξέρουμε ότι το θηλυκό είναι ιερό και αν η ιερότητα είναι οικουμενική δύναμη ξέρουμε ότι είμαστε κομμάτι της, όπως ξέρουμε ότι το σώμα και το πνεύμα μας είναι ιερά, Θεία. Πιστεύω πως αυτή είναι, τελικά, η σημασία της «θεάς»: ότι πρόκειται για έναν τρόπο να γνωρίσουμε το Θείο μέσα μας, στις θηλυκές εαυτές μας, που τόσον καιρό το στερήθηκαν –σκόπιμα; Τονίζει ότι οι γυναίκες είναι ολοκληρωτικά μέρη του οικουμενικού Θείου – με όποιον τρόπο κι’ αν εκφράζεται.
Όμως εδώ στη Δύση δέν μπορούμε πλέον να αφήσουμε έτσι τα πράγματα. Η ίδια η δύναμη και η συνεχής ανάπτυξη του κινήματος της θεάς, και η πολυμορφία του, το ενδιαφέρον των ακαδημαϊκών μέσα και έξω από το κίνημα που προσφέρουν πηγές, πληροφορίες και γνώση, ανάδυσαν ερωτήματα και προκλήσεις τις οποίες πρέπει να πάρουμε σοβαρά. Πέρασε ο καιρός που μπορούσαμε να πούμε «η θεά» και να ξέρουμε πως όσες, -οι μάς άκουγαν ήξεραν τί εννοούσαμε. Οι αρχαιολόγοι, και άλλες ερευνήτριες σε πολλούς τομείς της ιστορίας και της προϊστορίας αφιερώνουν χρόνο και δουλειά για να μάς δείξουν ότι τα εδώλια από την Εποχή του Λίθου και μετά δέν μπορούν να θεωρούνται ως θεές και μόνο και πως υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις ότι οι αρχαίες μητέρες θεές βασίλευαν με διαφορετικές μορφές και ονόματα από τις εποχές των παγετώνων μέχρι σχετικά πρόσφατα (π.χ. Hutton, Ronald 1992).
Έχω την αίσθηση ότι όσο ενδιαφέρουσα και χρήσιμη κι’ αν είναι αυτή η δουλειά, έχει εμπλακεί σε ένα είδος πυρετού κατά της Τζιμπουτάς και αγνοεί το θεολογικό εύρος αυτού του προβλήματος. Θα ήθελα να δω περισσότερη / μεγαλύτερη διεπιστημονική συνεργασία των φεμινιστριών θεολόγων /θεαλόγων, αρχαιολόγων και ιστορικών –καθώς και τη συμβολή των ποιητών. Η Κάρολ Κρηστ έχει προχωρήσει πολύ σε αυτό το ταξίδι, πρώτα ως ερευνήτρια, κατόπιν με τη μετακόμιση στην Ελλάδα και την ενασχόληση με τη μυθολογία και την πνευματικότητα της θεάς και εφαρμόζοντας πιά τις καινουριοαποχτημένες της γνώσεις στο ακαδημαϊκό έργο και στις επιστημονικές μεθόδους της. Σε πρόσφατο έργο της (1996) γράφει: «Η φεμινιστική ανάλυση αποκαλύπτει ότι η μέχρι τώρα έρευνα μάς παρουσιαζόταν ως «αντικειμενική», «αναλυτική», «απροκατάληπτη» και «αληθινή», ενώ στην πραγματικότητα ριζώνει σε παράλογες και «διεστραμμένες» υποθέσεις. Το εγγενές πάθος της ανδροκεντρικής έρευνας είναι η διατήρηση της πατριαρχίας, της ελίτ αντρικής εξουσίας… Οι φεμινίστριες… γνωρίζουν ότι δέν υπάρχει έρευνα χωρίς συμφέρον, αποστασιοποιημένη. Γνωρίζουμε πως η έρευνά μας έχει συμφέρον και ενδιαφέρον, πάθος, και στόχο να αλλάξει τον κόσμο που κληρονομήσαμε. Εδώ το πρώτο μας καθήκον ως επιστήμονες είναι να αποδομήσουμε τον μύθο της αντικειμενικότητας και να προσφέρουμε εναλλακτικούς τρόπους.» (1996:28) Όταν μάς ζητά να μήν εγκαταλείψουμε το ψηλό επίπεδο της έρευνας, αλλά και να θυμόμαστε ότι η παραδοσιακή ακαδημαϊκή κοινότητα είναι προκατειλημμένη, μάς ζητά να δημιουργήσουμε νέες απαιτήσεις και επίπεδα, να υπηρετούμε τα καλύτερα κριτήρια αλλά να μήν πέφτουμε στην παγίδα της ανδροκεντρικής παράδοσης. Θεωρώ το μήνυμά της ιδιαιτέρως χρήσιμο και σε τούτο το πλαίσιο θα ήθελα να τελειώσω με μερικές προσωπικές παρατηρήσεις.
Διδάσκω και μοιράζομαι υλικό γι’ αυτό το θέμα εδώ και πολύν καιρό Έφτασα στο πανεπιστήμιο αργά στη ζωή μου, μετά από την λεγόμενη συνταξιοδότησή μου, και μελέτησα θεολογία γιά να βρω τα εργαλεία γιά την έρευνα. Μπήκα νωρίς στο κίνημα της θεάς, ως φεμινίστρια, θέλοντας να αντιμετωπίσω την παραδοσιακή γνώση για τη γυναικεία υποτέλεια και για το ότι το Θείο πάντα αναγνωριζόταν στο αρσενικό γένος.
Προέρχομαι από ιουδαϊκή οικογένεια και I εγκατέλειψα την τήρηση των θρησκευτικών κανόνων στα δεκάξι μου. Όμως από τα παιδικά μου χρόνια αντιμετώπισα αντισημιτισμό και τον πάλεψα, πιό πρόσφατα μάλιστα στην πιό σεβαστή του μορφή του χριστιανικού αντι-εβραϊσμού. Τα τελευταία είκοσι χρόνια βρήκα τον δρόμο μου στο μοίρασμα με άλλες γυναίκες και της έρευνας και της γνώσης που αποκομίζω από την ιστορία της θεάς, στην απαλλαγή από το βάρος της ενοχής που νοιώθουν πολλές γυναίκες και στην χαρά που νοιώθουμε όταν απαλλασσόμαστε απ’ αυτήν την ενοχή, στο μοίρασμα του πόνου και της οργής όταν συνειδητοποιούν πόσο εξαπατήθηκαν και οδηγήθηκαν σε πλαστούς δρόμους τόσον καιρό. Για προσωπική απόλαυση, βυθίστηκα όσο μπορούσα στην έρευνα των κειμένων βρίσκοντας στοιχεία για τις αρχαίες θεές στη φιλολογία της αρχικής μου θρησκείας και του χριστιανισμού. Βρήκα ότι η φιλολογική έρευνα δέν βλάπτει τις πνευματικές ευαισθησίες, αντίθετα τις διευρύνει. Υπήρξε πολύ συγκινητική και ερεθιστική η πορεία: ανακάλυψα ύμνους, ωδές, προσευχές στη θεά –όποια κι’ αν είναι – μαζί με ενδείξεις για τις τελετουργίες που σχετίζονταν με τα κείμενα. Γιά παράδειγμα, η ιστορία του ψωμιού γιά την Κυρά του Ουρανού στον Ιερεμία 44 έγινε πιό δυνατή γιά μένα όταν βρήκα ένα κείμενο περίπου της ίδιας εποχής από την φοινικική βορειοαφρικανική ακτή, όπου καταγράφονται οι μισθοί «για τους ψήστες του ψωμιού της Κυράς των Ουρανών» '(Long 1992:127)
Ως προς την ίδια τη φεμινιστική θεολογία, με απέλπισε και ταυτόχρονα μέ παρηγόρησε η σχέση των εβραϊκών και τον χριστιανικών παραδόσεων. Μέ απέλπισε, επειδή αυτό που περιγράφει ως αντι-ιουδαϊσμό η Κάθριν φον Κέλλεμπαχ (Kellenbach (1994) στα φεμινιστικά θρησκευτικά κείμενα, είναι τόσο κυρίαρχος – και θέλω να παρακαλέσω εδώ όλες μας να βρούμε τ σύγχρονο υλικό γι’ αυτό το θέμα Αρκετές φεμινίστριες ερευνήτριες έδειξαν ότι η αδιαφορία γιά τις εβραίες στην εποχή του Ιησού δέν πρέπει να θεωρείται σοβαρή και ότι οι γυναίκες δέν ζούσαν σε απομόνωση και εξάρτηση, ενώ πρέπει να επανεξεταστεί πλήρως η ιδέα ότι ο Ιησούς τις απελευθέρωση. Υπάρχουν πολλά ακόμη σε αυτό το πεδίο που δέν μπορώ να παρουσιάσω αυτή τη στιγμή, όμως νοιώθω πως πρέπει τουλάχιστον να το έχουμε υπ’ όψιν μας το θέμα.
Στο θέμα της παρηγοριάς : συνάντησα πολλές χριστιανές φεμινίστριες αποφασισμένες να καταλάβουν πως το παρελθόν και το παρόν είναι πηγές πόνου για τις εβραίες και αυτή καθ’ εαυτή η απόφαση βοηθά στη γιατρειά των μεταξύ μας τραυμάτων. Γιά να επιστρέψω στη θεά, πρέπει να αποδώσω τιμή στη Μαίρη Γκρέυ (Mary Grey (April 1993:4-11) που, ως χριστιανή φεμινίστρια θεολόγος, έδειξε ότι η αντίληψη/σύλληψη της θεάς ως του θηλυκού στοιχείου στο Θείο είναι σημαντική για τις χριστιανές.
Τελειώνοντας: είμαι βέβαιη ότι οι δυνατότητες συμφωνίας ανάμεσα σε όλες μας είναι μεγαλύτερες από τις διαφορές μας, ακόμα και αν υπάρχουν «αντίθετες» παραδόσεις που πρέπει να αναγνωριστούν και να ξεπεραστούν. Η ιδιαιτερότητα στο παρελθόν, τις παραδόσεις, στην ιστορία, μπορεί να αφήσει χώρο στην οικουμενικότητα της αυτόνομης πνευματικής και σωματικής ταυτότητας των γυναικών. Πιστεύω ακράδαντα ότι το κίνημα της θεάς είναι ένας ισχυρός τρόπος να δοθεί ξανά στις γυναίκες το μερίδιό τους από το Θείο, να ξεπεραστούν οι επιβεβλημένες αναπηρίες τόσο στην πνευματική όσο και στην κοσμική ζωή. Μπορεί να μάς οδηγήσει και να μάς ενδυναμώσει ώστε να δρούμε γενναία στην κοινωνία και να έχουμε συνείδηση των γενικότερων προβλημάτων. Το κίνημα είναι νεαρό, ανώριμο, μερικές φορές βίαιο και αφελές. Έχει όμως τεράστια δύναμη και αλήθεια και ως προς τη συνείδησή μου πρέπει να αναγνωριστεί σαν αυθεντική φωνή της θεότητας.
No comments:
Post a Comment