Γυναικεία Πνευματικότητα

Popular Posts

Popular Posts

Search This Blog

Total Pageviews

Tuesday, April 19, 2011


Η Κασσιανή λέει το κείμενο από το http://noctoc-noctoc.blogspot.com/2010/03/saint-kassiani-hymnographer.html  "Κατέλιπε στην Εκκλησία μας πλήθος ύμνων, θησαυρούς θεολογίας και λογοτεχνίας, που μέχρι σήμερα ψάλλονται στις ακολουθίες της Εκκλησίας. Ο πιο γνωστός της ύμνος είναι ο επώνυμος Ύμνος της Κασσιανής , ο οποίος ψάλλεται κατά την εσπέρα της Μεγάλης Τρίτης. Έγραψε επίσης γνωμικά περί φιλίας και άλλα, που χαρακτηρίζονται από τη σοφία του βίου και τη χάρη του λόγου της. Το ποιητικό της έργο την κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων υμνογράφων της Εκκλησίας
Από το  http://www.alpha1.gr/older_versions_A1/A1-2007/March/31-03-07/history/history.html  Εκτός από το τροπάριο της Κασσιανής, έγραψε αρκετά ακόμη διάσημα ποιήματα: Μεταξύ αυτών, το περίφημο δοξαστικό του εσπερινού των Χριστουγέννων «Αυγούστου μοναρχήσαντος επι της γης» και τους τέσσερις πρώτους ειρμούς του κανόνος της Μεγάλης Παρασκευής: «Κύματι θαλάσσης», «Σε των επί υδάτων κρεμάσαντα» και λοιπά.Κατά την γνώμη των ειδικών, η μεγάλη αυτή βυζαντινή ποιήτρια (που τελικά έγινε Αγία και γιορτάζουμε την μνήμη της στις 7 Σεπτεμβρίου) έγραψε και πολλούς άλλους ύμνους της εκκλησιαστικής μας υμνογραφίας. Ωστόσο (λόγω της περιπετείας της με τον Θεόφιλο) έγινε προσπάθεια να απαλειφθεί το όνομά της από αυτούς τους ύμνους. Άλλωστε, διασώζονται τρεις επιστολές του Θεοδώρου Στουδίτη προς την Κασσιανή, από τις οποίες πληροφορούμεθα ότι οι εικονομάχοι κακολογούσαν από τότε την Κασσιανή για επιλήψιμο βίο και ο μεγάλος εκείνος ηγούμενος είχε αναλάβει να την προστατέψει...
Πρώτος ο κορυφαίος Έλλην θεολόγος του 20ου αιώνος Λεωνίδας Φιλιππίδης διετύπωσε την άποψη ότι η θρυλική συνομιλία της Κασσιανής με τον Θεόφιλο ουδέποτε συνέβη, δεδομένου ότι η ποιήτρια είχε ήδη καρεί μοναχή το 826, ενώ τα καλλιστεία του Θεόφιλου έγιναν το 830. Ο Φιλιππίδης έψαξε και βρήκε σε κηρύγματα του Ιωάννου του Χρυσοστόμου τις περίφημες φράσεις «εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα» και «εκ γυναικός πηγάζει τα κρείττονα». Αυτό τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι φράσεις αυτές ήσαν κοινές μεταξύ των λογίων Βυζαντινών, 450 χρόνια πριν απ΄ την Κασσιανή, δηλαδή από τον 4ο αιώνα που έζησε ο Χρυσόστομος. Οι Βυζαντινοί χρονογράφοι του 10ου αιώνος Συμεών Μάγιστρος και Γεώργιος Μοναχός που πρώτοι κατέγραψαν την συνομιλία Θεοφίλου - Κασσιανής, έβαλαν στο στόμα τους αυτά τα λόγια που οι μορφωμένοι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σαν παροιμίες ήδη από το 400 μετά Χριστόν, μας βεβαιώνει ο σοφός καθηγητής Λεωνίδας Φιλιππίδης...
Το 1996, το βυζαντινολογικό συνέδριο της Κοπεγχάγης δικαίωση τον μακαρίτη Λεωνίδα Φιλιππίδη: Οι κορυφαίοι βυζαντινολόγοι του κόσμου απεφάσισαν οριστικά ότι ο περίφημος διάλογος Θεοφίλου - Κασσιανής που συγκινεί τόσες γενιές Ελλήνων εδώ και χίλια χρόνια, είναι παραμύθι δύο ευφάνταστων Βυζαντινών χρονογράφων, που ήθελαν να εντυπωσιάσουν τους αναγνώστες τους!...
Το διάσημο τροπάριό της αντιγράφουμε από το http://fdathanasiou.wordpress.com/2011/04/18/t%CE%BF-%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%AE%CF%82/ 
Το Τροπάριο της Κασσιανής
Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.
Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας, αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη.
Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου; Μη με την σήν δούλην παρίδης, Ο αμέτρητον έχων το έλεος.
——————————————–
(Φώτη Κόντογλου μεταγραφή)
Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη:
Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.
Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων, εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας. Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου, εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.
Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου, και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου· αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε.
Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος.


Και ο Κωστής Παλαμάς  έγραψε για την Κασσιανή:
«Κύριε, γυναίκα αμαρτωλή, πολλά
πολλά, θολά, βαριά τα κρίματά μου.
Μα, ω Κύριε, πως η θεότης Σου μιλά,
μέσ’ στην καρδιά μου!
………………………………………..
Κύριε, προτού σε κρύψ’ η εντάφια γη
από τη δροσαυγή λουλούδια πήρα
κι απ’ της λατρείας την τρίσβαθη πηγή
σου φέρνω μύρα.
Οίστρος με σέρνει ακολασίας…Νυχτιά
σκοτάδι, αφέγγαρο, ανάστερο με ζώνει,
το σκοτάδι της αμαρτίας, φωτιά
με καίει, με λιώνει.
Εσύ που από τα πέλαα τα νερά
τα υψώνεις νέφη, πάρε τα Έρωτά μου,
κυλάνε, είναι ποτάμια φλογερά
τα δάκρυά μου.
Γείρε σ’ εμέ. Η ψυχή μου πως πονεί!
Δέξου με Εσύ που δέχτηκες και γείραν
άφραστα ως εδώ κάτου οι ουρανοί
και σάρκα επήραν.
Στ’ άχραντά Σου πόδια, βασιλιά
μου Εσύ, θα πέσω και θα στα φιλήσω
και με της κεφαλής μου τα μαλλιά
θα στα σφουγγίσω.
Τάκουσεν η Εύα μέσ’ στο αποσπερνό
της παράδεισος φως ν’ αντιχτυπάνε,
κι αλαφιασμένη κρύφτηκε…Πονώ,
σώσε, έλεος κάνε.
Ψυχοσώστ’ οι αμαρτίες μου λαός
τ’ αξεδιάλυτα ποιός θα ξεδιαλύσει;
Αμέτρητό Σου το έλεος, ο Θεός!
Άβυσσο η κρίση».
Μα και στο ποίημά του «Νέοι Ανάπαιστοι και Ίαμβοι» των «Βωμών» πάλι ο νους του πηγαίνει στη βυζαντινή καλόγρια και ποιήτρια Κασσιανή και την υμνεί μέσω της αμαρτωλής γυναίκας του Ευαγγελίου:
«Με της Κασσίας καλόγριας
τα δάκρυα, τα τροπάρια
κλαίω, βρέχω, φιλώ τ’ άχραντα,
πόρνη, του θείου ποδάρια.
Ξεπλέκω ολόμαυρα ύστερα
μαλλιά, τα κρίματά μου,
για να σφουγγίσω τ’ άχραντα
ποδάρια του έρωτά μου»


2 comments:

Unknown said...

τί εύκολα που συγχέουν τα αντρικά μυαλά, δηλητηριασμένα από τις κυρίαρχες ιδεολογίες αντί να είναι ελεύθερα, τη λογοτεχνία, ακόμα και τη θρησκευτική, με το προσωπικό βίωμα: η Κασσιανή δίνει γιά πρώτη φορά στην ιστορία τον λόγο σε μιάν ανώνυμη αμαρτωλή και τα σχόλια υποβιβάζουν το κατόρθωμά της σε προσωπική υπόθεση - ωσάν το προσωπικό βίωμα να ήταν καθ' εαυτό προσβλητικό, κακό και άκυρο, όταν πρόκειται για γυναικείο,ενώ το αντρικό βίωμα το αναβιβάζουν σε οικουμενική αλήθεια... και η Κασσιανή μένει μόνη να στη βυζαντινή ιστορία να μάς θυμίζει ότι ακόμα κι'αν ήταν ενοχοποιημένη, όπως θέλει η πατριαρχία να είναι οι γυναίκες, είναι πάντως σπουδαία ποιήτρια.

Unknown said...

και μία εναλλακτική μετάφραση:
Τροπάριο της Κασσιανής στη Δημοτική Γλώσσα
(Απόδοση Κωστής Παλαμάς)
« Κύριε,
Η γυναίκα που έπεσε, σε τόσες αμαρτίες, σαν άκουσε, σαν ένοιωσε τη θεϊκή σου Χάρη σαν μυροφόρας ένδυμα, στα κλάματα πνιγμέ­νη μύρα προ του θανάτου Σου,
εντάφια σου φέρνει, και ωιμέ, στενάζει, κλαίει και θρηνεί πολλή με δέρνει νύχτα ασέληνη και σκοτεινή έρως της αμαρτίας νύχτα που φλέγει και κεντά πόθους ακολασίας.
Δέξου Χριστέ, τα δάκρυα τα πύρινα που χύνω Συ, που στα σύννεφα τραβάς της θάλασσας το κύμα.
Γύρισε την συμπόνια Σου, στους στεναγμούς μου,
Συ πώγυρες τους ουρανούς στην θεία γέννησή Σου.
Τα πόδια σου τα άγια, άφησε να φιλήσω και να σκουπίσω άφησε με τα ξανθά μαλλιά μου
Τα πόδια, που σαν άκουσε τον κρότο τους
η Εύα το δειλινό μεσ' στην Εδέμ κρύφθηκε α­πό φόβο
Τις τόσες αμαρτίες μου και τη βαθιά Σου κρίση ποιος να μετρήσει ημπορεί
Χριστέ μου, ψυχοσώστη
Μη με αφήνεις έρημη και ταπεινή σου δούλη Σου,
όπου έχεις, ως Θεός άπειρη καλοσύνη».